50. rocznica śmierci Tadeusza Makowskiego

14 września 2025 r. minęła 50. rocznica śmierci mjr. Tadeusza Makowskiego (1898-1975), oficera WP i organizatora polskich bibliotek wojskowych.

Po uzyskaniu matury w 1917 r., kształcił się w Szkole Podchorążych w Warszawie oraz w Szkole Podoficerów Piechoty w Dęblinie (1918-1919). Jako podporucznik brał udział w wojnie 1920 r. Po wyleczeniu odniesionych ran dostał przydział do Centralnej Szkoły Podoficerów Zawodowych Piechoty w Chełmnie, gdzie dal się poznać jako sprawny organizator pracy kulturalno-oświatowej. W efekcie, w latach 1920-1922,pełnił funkcję kierownika szkolnej biblioteki, którą mino braku bibliotekarskiej wiedzy, przekształcił w dobrze zorganizowaną placówkę, cenioną przez czytelników. Jeszcze większym sukcesem zakończyło się prowadzenie Referatu Oświatowego i biblioteki 30. Pułku Strzelców Kaniowskich (1924-1936), która po kilku latach stała się wzorcową placówką tego typu. Dzięki temu przyznano kpt. Makowskiemu Srebrny Wawrzyn Akademicki Polskiej Akademii Literatury za krzewienie czytelnictwa w wojsku. Ponadto, w 1937 r., powołano go na kierownika Referatu Bibliotecznego w Wojskowym Instytucie Naukowo-Oświatowym, któremu podlegały wszystkie biblioteki wojskowe. Tam, do połowy 1938 r. zajmował się reorganizacją wojskowej sieci bibliotecznej, realizowanej zgodnie z Instrukcją o prowadzeniu bibliotek wojskowych i Planem rozwoju bibliotekarstwa wojskowego w Polsce, które sam opracował i po zatwierdzeniu przez Wojskowy Instytut Naukowo-Oświatowy, wdrażał w życie.

Brał udział w kampanii wrześniowej w szeregach 41. Dywizji Piechoty (za udział w walkach otrzymał wysokie odznaczenia bojowe), a po kapitulacji znalazł się w obozie jenieckim Oflag IIC w Woldenbergu (Dobiegniew, woj. lubuskie). Tu także zorganizował i prowadził do wyzwolenia bibliotekę, która liczyła ok. 30.000 wol. i była ośrodkiem życia kulturalnego oraz kształcenia oficerów.
Po wyzwoleniu oddał się do dyspozycji władz wojskowych. Otrzymał wówczas stopień majora, a w czerwcu 1945 r. powierzono mu stanowisko dyrektora Centralnej Biblioteki Wojskowej (CBW), którą po zniszczeniach wojennych organizował praktycznie od podstaw. Mimo trudności, w ciągu 6 lat jego dyrektury CBW znów stała się pełnowartościową biblioteką, odzyskała też status organizatorki wojskowej sieci bibliotecznej. Toteż, kiedy w 1951 r. władze wojskowe włączyły CBW w skład Domu Wojska Polskiego, Makowski nie akceptując takiego rozwiązania odszedł z wojska. W 1952 r. zatrudnił się w Wydawnictwie „Czytelnik” i pracował tam do końca życia. O CBW jednak nie zapomniał. W 1956 r., na fali odwilży, wystąpił do Ministerstwa Obrony Narodowej z apelem o reaktywację biblioteki. W 1957 r. apel przyniósł pozytywny skutek i CBW odzyskała rangę samodzielnej biblioteki naukowej.

E.S.-M.

Zob. też: