Ludzie, o których warto pamiętać

9 grudnia 2024 r. mija 85. rocznica śmierci Konstantego Krzeczkowskiego (1879-1939), organizatora i pierwszego dyrektora Biblioteki Szkoły Głównej Handlowej (SGH) w Warszawie, wykładowcy i profesora SGH.

Drogę do bibliotekarstwa rozpoczął od działalności oświatowej w środowiskach robotniczych (gdzie współpracował z Heleną Radlińską) i w czytelniach bezpłatnych Warszawskiego Towarzystwa Dobroczynności. Był także redaktorem Poradnika dla Samouków. W tym czasie przeprowadził i opracował pierwsze w Polsce badania czytelnictwa, wydając Czytelnictwo wśród studentów Uniwersytetu Warszawskiego (1904).

Po 1905 r. związał się z Uniwersytetem Ludowym w Krakowie i opracował katalog dzieł naukowych jego biblioteki, uwzględniając cenny zbiór dokumentów życia społecznego. W latach 1900-1906 był dwukrotnie aresztowany za nielegalną działalność oświatową.

W 1917 r., za namową kierownika ówczesnej Wyższej Szkoły Handlowej (od 1933 SGH) Bolesława Miklaszewskiego,  przeniósł się do Warszawy i rozpoczął pracę w uczelni, faktycznie kierując jej działalnością naukową. Prowadził wykłady z zakresu polityki społecznej, a w 1918 r. objął także kierownictwo uczelnianej Biblioteki, którą prowadził przez 11 lat. Ukształtował ją od podstaw: dbał o planowe powiększanie księgozbioru (z 12 tys. do 150 tys. wol. w 1939 r.), skompletował profesjonalny zespół pracowników, wprowadził szkolenia dla studentów.

Nawiązał liczne kontakty z uczelniami zagranicznymi w Europie i w Stanach Zjednoczonych o podobnym zakresie i profilu nauczania, z którymi wymieniano publikacje. Wszechstronne i racjonalne gromadzenie zbiorów szybko uplasowało Bibliotekę i jej zasoby na czołowym miejscu zarówno wśród polskich, jak i europejskich bibliotek o profilu ekonomicznym. Wzbogacił zbiory o cenne polonika. W latach trzydziestych zainicjował opracowanie i wydanie drukiem katalogu Biblioteki, powierzając to zadanie swojemu współpracownikowi Andrzejowi Grodkowi, w którym widział swego przyszłego następcę. Grodek zakończył pracę nad katalogiem już po wybuchu II wojny światowej, a wydano go drukiem w 1945 r.

W listopadzie 1939 r. profesor Krzeczkowski został aresztowany przez gestapo. Pretekstem była jego rola w przejmowaniu zbiorów Muzeum Społecznego przez Instytut Gospodarstwa Społecznego (kierowanego przez Ludwika Krzywickiego), którego był członkiem. Chorego i wycieńczonego zwolniono go 9 grudnia 1939 r., zmarł tego samego dnia. Zgodnie z jego wolą, kierownictwo Biblioteki po nim przejął Andrzej Grodek.

H.Ł.

Zob. też:

6 grudnia 2024 r. mija 10. rocznica śmierci Adama Domańskiego (1938-2014), filologa klasycznego, bibliotekarza, bibliofila, wytrawnego znawcy rynku księgarskiego, kustosza dyplomowanego i wicedyrektora Biblioteki Uniwersyteckiej w Toruniu.

Urodził się 24 grudnia 1938 r. w Gdyni, w rodzinie inteligenckiej. Ukończył renomowane Liceum im. Jana Kasprowicza w Inowrocławiu, które po wojnie współorganizował jego ojciec. W 1957 r. zdał egzamin na Akademię Medyczną w Poznaniu. Po roku zrezygnował jednak z medycyny. Przeniósł się na Wydział Humanistyczny Uniwersytetu Mikołaja Kopernika (UMK) w Toruniu i w latach 1958-1963 studiował filologię klasyczną.

Od 2 września 1963 r. został zatrudniony w Bibliotece UMK, gdzie – poza czteroletnią przerwą (1973-1977) przeznaczoną na dydaktykę języka łacińskiego w Studium Praktycznej Nauki Języków Obcych UMK – pracował aż do emerytury w roku 2009. Związany był z kilkoma agendami: Oddziałem Informacyjno-Bibliograficznym (1963 r.), Oddziałem Informacji Naukowej (1978-1979) – początkowo jako kierownik Sekcji Informacji, a później całego działu, prowadził również Oddział Opracowania Zbiorów Nowych (1980-1983). Najdłużej, od 1964 r., pracował w Oddziale Gromadzenia i Uzupełniania Zbiorów: w latach 1969-1973 na stanowisku kierownika Sekcji Wydawnictw Krajowych, a od 1983 r. – szefa działu, przekształconego w roku 1994 na Oddział Gromadzenia i Opracowania Zbiorów. Zajmował się m.in. magazynem dubletów i tzw. zbiorów zabezpieczonych odnajdując tamże i włączając do zasobów biblioteki wiele cennych egzemplarzy. Miał bardzo dobre rozeznanie rynku księgarskiego, uczestniczył stale w Międzynarodowych Targach Książki w Warszawie (1958-2008) i aukcjach antykwarycznych, utrzymywał zawodowe oraz przyjacielskie kontakty z wieloma wydawcami, także z zagranicy. Bezinteresownie pomagał w przygotowywaniu bibliotecznych tekstów do druku, redagował, tłumaczył (zwłaszcza z łaciny i greki).

W 1979 r. otrzymał stopień kustosza dyplomowanego, a w 1985 r. – starszego kustosza dyplomowanego. W okresie 1987-1992 pełnił dodatkowo obowiązki wicedyrektora Biblioteki UMK, odpowiadając za pion podstawowej jej działalności: pozyskiwanie, opracowanie i udostępnianie zbiorów.

Opublikował kilkanaście artykułów. Są wśród nich wspomnienia o kolegach-bibliotekarzach: Ludgardzie Krystynie Bielskiej-Iwanowskiej („Głos Uczelni” 2001) i Stefanie Czai („Roczniki Biblioteczne” 2003). Razem z Mirosławem A. Supruniukiem opracował materiały z sesji poświęconej Henrykowi Barańskiemu: Homo Bibliographicus : Henryka Baranowskiego zmagania z bibliografią (Toruń 2001). Z zainteresowania historią czasopiśmiennictwa z terenu Kujaw zrodziły się kolejne teksty: Julian Walenty Prejs i jego "Biedaczek", cz. 1-2 (W: Studia o działalności i zbiorach Biblioteki Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 1982, 1987), Powstanie i upadek inowrocławskiego "Kujawiaka", z XIX-wiecznych polemik prasowych (W: Acta Universitatis Nicolai Copernici. Bibliologia, 1998) czy też Obchody 200. rocznicy Odsieczy Wiedeńskiej w Toruniu w świetle lokalnej prasy z 1883 r. („Rocznik Toruński” 1986).

Był bardzo aktywnym członkiem wielu organizacji społecznych i zawodowych, pełniąc w nich różnorodne funkcje (członka zarządu, wiceprezesa, skarbnika, sekretarza). Reprezentował bibliotekarzy akademickich w Radzie Bibliotecznej i w Senacie uczelnianym. Należał do uniwersyteckiego oddziału Związku Nauczycielstwa Polskiego i Koła Polskiego Towarzystwa Turystyczno-Krajoznawczego. Udzielał się w pracach Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich (z którego wypisał się w 1983 r.), Polskiego Towarzystwa Filologicznego. W roku 1966 wstąpił do Towarzystwa Bibliofilskiego im. Joachima Lelewela w Toruniu. Zgromadził spory prywatny księgozbiór, znaczony własnym ekslibrisem. Cimelia ze swojej kolekcji eksponował m.in. na wystawie z okazji 50-lecia Towarzystwa w 1976 r.

Za wielowątkową działalność na rzecz bibliotek i bibliotekarzy A. Domański został uhonorowany w roku 2006 Złotym Krzyżem Zasługi.

Zmarł 6 grudnia 2014 roku (pokonała go nieuleczalna choroba). Jest pochowany w Toruniu na Cmentarzu Ewangelickim będącym częścią Cmentarza św. Jerzego (sektor M, rząd 6, grób 9).

H.M.

Zob. też:

2 grudnia 2004 r. mija 25. rocznica śmierci profesora Jerzego Ratajewskiego (1928-1999), bibliotekarza, bibliotekoznawcy, wykładowcy na Uniwersytecie Śląskim (UŚ).

Urodzony 21 lutego 1928 r. w Krakowie, ukończył tam w 1952 r. studia historyczne na Wydziale Humanistycznym Uniwersytetu Jagiellońskiego, uzyskując tytuł magistra. Pracę zawodową rozpoczął w Lidzbarku Warmińskim jako nauczyciel historii i logiki w Liceum Ogólnokształcącym (1952-1954) oraz w Liceum Pedagogicznym (1954-1959). Kontynuował ją w Zasadniczej Szkole Zawodowej w Gnieźnie, gdzie jednocześnie pracował jako bibliotekarz szkolny (1959-1960).

W latach 1960-1971 został zatrudniony w Bibliotece Uniwersytetu Wrocławskiego (BUWr), na stanowisku bibliotekarza. Poznając tajniki zawodu zajął się równocześnie pracą naukową i w 1968 r. uzyskał stopień doktora nauk humanistycznych na tej uczelni.

W 1971 r. przeniósł się do Katowic, gdzie objął stanowisko dyrektora Biblioteki  UŚ. Przekształcił ją w nowoczesną bibliotekę uczelnianą, opracował też projekt uniwersyteckiej sieci bibliotecznej, zwracając uwagę na potrzebę ujednolicenia zasad funkcjonowania bibliotek zakładowych i pogłębienia ich współpracy z Biblioteką Główną. W 1974 r., z jego inicjatywy, utworzono na UŚ studia bibliotekoznawcze.

W 1976 r. rozpoczął pracę naukowo-dydaktyczną, najpierw jako adiunkt w Zakładzie Organizacji Informacji Wydziału Techniki UŚ, a od 1980 r. w Zakładzie Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej Instytutu Literatury i Kultury Polskiej na Wydziale Filologicznym UŚ. W 1985 r. uzyskał stopień doktora hab. na podstawie pracy Biblioteki naukowe i fachowe oraz ośrodki informacji naukowo-technicznej w komunikacji społecznej, za którą otrzymał nagrodę Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego. To otworzyło mu drogę do dalszych awansów. W 1986 r. otrzymał stanowisko docenta, w 1992 tytuł profesora nadzwyczajnego, a w 1996 profesora zwyczajnego UŚ. W 1991 r., po utworzeniu Instytutu Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej w UŚ zorganizował Zakład Metodologii Bibliotekoznawstwa i Bibliotekarstwa, którym kierował do 1997 r. W latach 1997-1999 pracował na stanowisku profesora w Instytucie Filologii Polskiej WSP im. KEN w Krakowie.

Jego dorobek naukowy to przede wszystkim skrypty i podręczniki nt. problematyki współczesnego bibliotekoznawstwa, komunikacji i informacji naukowej oraz naukoznawstwa i prasoznawstwa. Był inicjatorem, współautorem i redaktorem cenionego przez środowisko podręcznika Bibliotekarstwo (1994, 1998) oraz autorem książki Wybrane problemy metodologiczne informologii nauki (informacji naukowej) (1994), która uzyskała Nagrodę Naukową SBP im. Adama Łysakowskiego. Jako dydaktyk wypromował ponad 200 magistrów i recenzował wiele prac doktorskich i habilitacyjnych.

Udzielał się społecznie jako członek Polskiego Towarzystwa Historycznego (1971-1985) oraz Związku Nauczycielstwa Polskiego, pełniąc funkcję prezesa ZNP przy BUWr oraz wiceprezesa i przewodniczącego ZNP Wydziału Filologicznego UŚ (1980-1981). Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1997).

Zmarł 2 grudnia 1999 r. Został pochowany na cmentarzu Rakowickim w Krakowie (kw. 6, WOJ, rząd 1, m. 5; pas podoficerski 106).

E.S-M.

Zob. też:

23 listopada 2024 r. mija 65. rocznica śmierci prof. Andrzeja Grodka (1901-1959), ekonomisty, historyka gospodarki, nauczyciela akademickiego, bibliotekarza i bibliografa.

22 listopada 2024 r. mija 15. rocznica śmierci Marii Janowskiej (1956-2009), bibliotekarki, specjalistki w zakresie normalizacji bibliograficznej, kustosza Biblioteki Narodowej.

17 listopada 2024 r. mija 55. rocznica śmierci Anieli Koehlerówny (1882-1969), działaczki społecznej, bibliotekarki, wieloletniej dyrektorki Biblioteki Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk.