16 września 2024 r. mija 15. rocznica śmierci Tadeusza Antoniego Frączyka (1920-2009), polonisty, bibliotekarza, doktora nauk humanistycznych Uniwersytetu Jagiellońskiego (UJ), znawcy historycznych zbiorów specjalnych, wieloletniego kustosza Biblioteki Książąt Czartoryskich w Krakowie.
Urodził się 9 grudnia 1920 r. we wsi Boże Duże koło Stromca (obecnie woj. mazowieckie) w rodzinie chłopskiej. W 1938 r. ukończył gimnazjum w Solcu nad Wisłą. Maturę zdał w 1943 r. w Warszawie, w liceum handlowym. Rozpoczął także studia polonistyczne i slawistyczne na tajnym Uniwersytecie Warszawskim, przerwane wybuchem powstania. Edukację kontynuował w latach 1945-1949 w Krakwie na UJ; pracę magisterską obronił w 1952 r. uzyskując stopień magistra filozofii w zakresie filologii polskiej.
W czasie studiów, jako wolontariusz, odbył staż w krakowskim oddziale Biblioteki Narodowej, pisywał również zarobkowo teksty publicystyczne do „Gazety Krakowskiej” i „Dziennika Polskiego”. W latach 1949-1956 pracował w redakcji krakowskiej filii Spółdzielni Wydawniczo-Oświatowej „Czytelnik”, a po likwidacji tej placówki, w okresie 1956-1958 - w Wydawnictwie Literackim.
Od listopada roku 1958 związał się zawodowo z Muzeum Narodowym w Krakowie przyjmując etat w Bibliotece Książąt Czartoryskich, znajdującej się w strukturze Muzeum. Skierowano go do Działu Druków i Kartografii. Trzon kolekcji w tym dziale stanowią zbiory biblioteki rodowej Izabeli i Adama Kazimierza Czartoryskich z Puław, bogatej w cenne, często unikatowe dzieła drukowane od XV do XIX wieku. T. Frączyk, dysponujący rozległą wiedzą historyczną, doskonale się spełniał jako propagator wiedzy o dziejach i zasobach biblioteki, wygłaszał referaty, organizował wystawy, prelekcje, pokazy, oprowadzał wycieczki. W roku 1975 powierzono mu funkcję kierownika działu; pełnił ją do roku 1989. W czasie zatrudnienia w Muzeum przygotował także i obronił w 1980 r. na Wydziale Filologicznym UJ pracę doktorską „Adam Kazimierz Czartoryski (1734-1823). Generał Ziem Podolskich. Pisarz – publicysta -polityk”. Emerytowany, pracował nadal w Bibliotece do 1990 r.
Zajmował się również dydaktyką akademicką. W latach 1975-1992 prowadził zajęcia i wykłady z historii książki, bibliotek oraz zagadnień wydawniczych i księgarskich dla studentów Katedry Bibliotekoznawstwa Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Krakowie oraz Instytutu Bibliotekoznawstwa UJ. Wypromował 27 magistrów.
Jego dorobek obejmuje 32 pozycje bibliograficzne, w tym: studium Drukarnia Biblioteczna w Puławach (Rozprawy i Sprawozdania Muzeum Narodowego w Krakowie, 1960, t. 6), monografia Warszawa młodości Chopina (1961), praca doktorska opublikowana przez spadkobierców Adam Kazimierz Czartoryski. Biografia historyczno-literacka na tle przemian ideowych polskiego Oświecenia (2012), edycje dokumentów archiwalnych dotyczących Czartoryskich ogłaszane w tomach „Miscellanea z doby Oświecenia” oraz 20 biogramów napisanych do Polskiego słownika biograficznego i Słownika pracowników książki polskiej.
Był członkiem Towarzystwa Przyjaciół Muzeum Narodowego w Krakowie, gdzie prowadził Sekcję Miłośników Książki.
Zmarł 16 września 2009 r. Jest pochowany na cmentarzu parafialnym NMP Matki Kościoła w Prądniku Białym w Krakowie.
H.M.
Zob. też:
Glogier Marek: Tadeusz Antoni Frączyk (1920-2009). W: Zostawili swój ślad. Warszawa : Wydaw. SBP, 2017, s. 83-92. (Bibliotekarze Polscy we Wspomnieniach Współczesnych ; 15)
Kabata Aleksandra: Wspomnienie o kustoszu Biblioteki Książąt Czartoryskich w Krakowie dr. Tadeuszu Frączyku (9 XII 1920-16 IX 2009). „Rozprawy Muzeum Narodowego w Krakowie”, Seria Nowa t. 4, s. 265-272; zawiera także: Wykaz publikacji dra Tadeusza Frączyka
Starnawski Jerzy: Tadeusz Frączyk (9 XII 1920-16 IX 2009). „Roczniki Biblioteczne” 2010, s. 267-270; zawiera także: Bibliografia prac (z pominięciem iuveniliów z prasy codziennej)