10. rocznica śmierci Marii Strutyńskiej

6 kwietnia 2025 r. minęła 10. rocznica śmierci Marii Strutyńskiej (1952-2015), bibliotekarki, badaczki księgozbiorów historycznych, dydaktyka akademickiego, kustosza dyplomowanego Biblioteki Uniwersyteckiej w Toruniu (BUTor).

Urodziła się w 1952 r. w Lidzbarku Warmińskim; tu także ukończyła liceum ogólnokształcące. W latach 1970-1975 studiowała w Instytucie Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej Uniwersytetu Warszawskiego, uzyskując magisterium na podstawie rozprawy o polskich towarzystwach naukowych w XIX wieku.

W grudniu 1975 r. została zatrudniona w BUTor początkowo w Oddziale Informacji Naukowej, a od 1978 r. w Dziale Starych Druków i Rękopisów. Teoretyczne wykształcenie bibliotekarskie, systematycznie uzupełniała praktykami i kursami odbywanymi w polskich bibliotekach naukowych. W latach 1982-1983 podjęła także podyplomowe studia neolatynistyczne na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Łódzkiego. W 1984 r. powierzono jej funkcję kierownika Sekcji Starych Druków, którą sprawowała w latach 1984-2005, 2011-2015. Awans na kustosza dyplomowanego otrzymała w 1994 r., a w 1998 r. – starszego kustosza dyplomowanego.

M. Strutyńska, oprócz podstawowej działalności administracyjno-bibliotecznej w oddziale, inicjowała i realizowała wiele projektów i prac. Przejrzała cały zasób, liczący ponad 57 tys. woluminów z XV-XVIII wieku, rejestrując znaki własnościowe oraz oprawy zabytkowe. Wprowadzała rekordy bibliograficzne i proweniencyjnie dzieł z XVI wieku do bazy danych (Horizon). Organizowała wystawy, pokazy dla studentów, przyjmowała gości, praktykantów, występowała na konferencjach. Ogromnym wyzwaniem logistycznym i merytorycznym było wyjęcie z magazynu 8657 woluminów o proweniencji elbląskiej, przechowywanych w BUTor od 1947 r. na zasadach depozytu długoterminowego i zwrócenie ich w roku 2001 Bibliotece Publicznej w Elblągu, wraz z niezbędną dokumentacją.

Swoim doświadczeniem zawodowym wspierała inne instytucje. W roku 1983 zajęła się katalogowaniem inkunabułów z Biblioteki Wyższego Seminarium Duchownego w Pelplinie, a w 1999 r. – w ramach polsko-ukraińskiego tematu badawczego – wzięła udział w identyfikacji księgozbioru króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, znajdującego się w Centralnej Bibliotece Naukowej w Kijowie. Na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika prowadziła ćwiczenia z bibliografii oraz proseminarium dla studentów Zakładu Bibliotekoznawstwa i Informacji Naukowej (1979-1980), wykładała również historię książki na kierunku konserwacji Wydziału Sztuk Pięknych (2008-2014).

Lista jej publikacji obejmuje 35 pozycji, zróżnicowanych tematycznie. Do najważniejszych należą książki: Katalog inkunabułów Biblioteki Uniwersyteckiej w Toruniu (1995) oraz Struktura proweniencyjna zbioru starych druków Biblioteki Uniwersyteckiej w Toruniu (1999). W licznych artykułach, drukowanych m.in. w: „Folia Toruniensia”, „Sprawozdanie Towarzystwa Naukowego Toruńskiego”, „Studia o działalności i zbiorach Biblioteki UMK”, „Z Badań nad Polskimi Księgozbiorami Historycznymi”, omawiała kolekcje zabytkowe przechowywane w BUTor (bernardynów z Lubawy, gimnazjum z Chojnic, Chełmna, Greifswaldu, bibliotekę Potockich z Tulczyna, uniwersytecką w Królewcu, miejską i gimnazjalną w Elblągu). Jest autorką katalogów wystaw: starodrucznych cymelii (1995), Biblii (1995), opraw artystycznych (2015). Na łamach „Głosu Uczelni” informowała o aktualnych wydarzeniach bibliotecznych (ciekawych nabytkach, konserwacji starych druków, wyjazdach służbowych), wspominała zmarłych kolegów-bibliotekarzy.

W roku 2012 stanęła na czele zespołu powołanego do przygotowania obchodów 70-lecia Uniwersytetu i Biblioteki przypadających w roku 2018. Zaproponowała opracowanie dziejów BUTor i napisała historię działu starych druków. Jej tekst opublikowano w 2024 r. w monografii Biblioteka Uniwersytecka w Toruniu, t. 2: Zbiory specjalne i kolekcje tematyczne (s. 57-109: Julia Możdżeń, Maria Strutyńska (+): Gabinet Starych Druków).

Była członkiem Towarzystwa Naukowego w Toruniu i Towarzystwa Bibliofilów im. Joachima Lelewela. Należała do Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich oraz Polskiego Towarzystwa Bibliologicznego. Uczestniczyła w pieszych wędrówkach organizowanych przez Oddział Miejski PTTK w Toruniu, poznając zabytki miasta i jego okolic.

Zmarła 6 kwietnia 2015 r. Została pochowana na cmentarzu komunalnym (dawnym parafialnym) w rodzinnym Lidzbarku Warmińskim (sektor C7, rząd 8, numer 36).

H.M.

Zob. też: